PUPUH SUNDA NU 17

17 PUPUH SUNDA:

PERPADUAN ANTARA SENI SASTRA SARTA SENI SORA


Naon ari Pupuh téh ? Pupuh nyaéta karya sastra ngawangun puisi anu kaasup bagian tina hasanah sastra Sunda. Ari Pupuh téh terikat ku patokan (aturan) pupuh mangrupa guru wilangan, guru lagu, sarta watek. Guru wilangan nyaéta jumlah engang (suku kecap) unggal padalisan (larik/baris). Guru lagu nyaéta sora panungtung (sada vokal ahir) unggal padalisan. Sedengkeun watek nyaéta karakteristik eusi pupuh.

Jumlah pupuh kabéhanana aya 17 jenis pupuh kabagi kana dua kategori, nyaéta 4 jenis pupuh nu kaasup kana Sekar Ageung sarta 13 jenis pupuh séjénna kaasup kana Sekar Alit. Pupuh Sekar Ageung bisa ditembangken (dinyanyikan) kalayan ngagunakeun leuwih ti hiji jenis lagu, sedengkeun pupuh Sekar Alit ngan bisa ditembangken ku hiji jenis lagu waé. Di handap ieu nyaéta 17 jenis pupuh anu dimaksad:


Sekar Ageung
Pupuh Kinanti
Pupuh Sinom
Pupuh Asmarandana
Pupuh Dangdanggula

Sekar Alit
Pupuh Balakbak
Pupuh Durma
Pupuh Gambuh
Pupuh Gurisa
Pupuh Jurudemung
Pupuh Ladrang
Pupuh Lambang
Pupuh Magatru
Pupuh Maskumambang
Pupuh Mijil
Pupuh Pangkur
Pupuh Pucung
Pupuh Wirangrong

Saban dina 17 jenis pupuh di luhur ngabogaan jumlah padalisan anu henteu sarua,nya kitu ogé perkawis patokan pupuh mangrupa guru wilangan, guru lagu, sarta watek 17 jenis pupuh di luhur éta ogé béda. Di handapeun salengkepna bisa ditempo bédana:

KINANTI
Watek:
Ngagambarkeun rarasaan keur ngadagoan (nungguan), salempang (deudeupeun), atawa rasa nyaah (kanyaah).
Guru Wilangan sarta Guru Lagu:
8-u, 8-i, 8-a, 8-i, 8-a, 8-i


SINOM
Watek:
Ngagambarkeun rasa atoh (gumbira) atawa rasa nyaah (kadeudeuh).
Guru Wilangan sarta Guru Lagu:
8-a, 8-i, 8-a, 8-i, 7-i, 8-u, 7-a, 8-i, 12-a


ASMARANDANA
Watek:
Ngagambarkeun rasa asmara (kabirahian), asih kaasih (deudeuh asih), atawa rasa nyaah (nyaah).
Guru Wilangan sarta Guru Lagu:
8-i, 8-a, 8-é/o, 8-a, 7-a, 8-u, 8-a


DANGDANGGULA
Watek:
Ngagambarkeun rasa kedamaian (katengtreman), keindahan (kawaasan), keagungan (kaagungan), atawa kegembiraan (kagumbiraan).
Guru Wilangan sarta Guru Lagu:
10-i, 10-a, 8-é/o, 7-u, 9-i, 7-a, 6-u, 8-a, 12-i, 7-a

BALAKBAK
Watek:
Ngagambarkeun lelucon (heureuy) atawa komedi (banyol).
Guru Wilangan sarta Guru Lagu:
15-é, 15é, 15-é


DURMA
Watek:
Ngagambarkeun rasa ambek (ambek), badag haté (gedé haté), atawa sumanget (sumanget)
Guru Wilangan sarta Guru Lagu:
12-a, 7-i, 6-a, 7-a, 8-i, 5-a, 7-i


GAMBUH
Watek:
Ngagambarkeun rasa hanjelu (kasedih), hésé (kasusah), atawa nyeri haté (kanyeri).
Guru Wilangan sarta Guru Lagu:
7-u, 10-u, 12-i, 8-u, 8-o


GURISA
Watek:
Ngagambarkeun jelema anu keur ngalamun (ngalamun) atawa ngalamun kosong (malaweung)
Guru Wilangan sarta Guru Lagu:
8-a, 8-a, 8-a, 8-a, 8-a, 8-a, 8-a, 8-a


JURU DEMUNG
Watek:
Ngagambarkeun rasa bingung, hésé kalayan naon anu kudu dipigawé (pilakueun).
Guru Wilangan sarta Guru Lagu:
8-a, 8-i, 8-a, 8-i, 8-a, 8-i


LADRANG
Watek:
Ngagambarkeun rasa lelucon (banyol) jeung maksud menyindir (nyindiran)
Guru Wilangan sarta Guru Lagu:
10-i, 4-a (2x), 8-i, 12-a


LAMBANG
Watek:
Ngagambarkeun rasa lelucon (banyol) tapi banyol anu ngandung hal anu kudu dipikirkeun.
Guru Wilangan sarta Guru Lagu:
8-a, 8-a, 8-a, 8-a


MAGATRU
Watek:
Ngagambarkeun rasa hanjelu, penyesalan (handeueul) ku laku-lampah sorangan, atawa menasehati (mapatahan).
Guru Wilangan sarta Guru Lagu:
12-u, 8-i, 8-u, 8-i, 8-o


MASKUMAMBANG
Watek:
Ngagambarkeun rasa kahanjelu (kanalangsaan), hanjelu kalayan nyeri haté.
Guru Wilangan sarta Guru Lagu:
12-i, 6-a, 8-i, 8a


MIJIL
Watek:
Ngagambarkeun rasa bersedih (kasedih) tapi kalayan pinuh harepan.
Guru Wilangan sarta Guru Lagu:
10-i, 6-o, 10-é, 10-i, 6-i, 6-u


PANGKUR
Watek:
Ngagambarkeun rasa ambek (ambek) anu tersimpan dina haté atawa nyanghareupan pancén anu beurat.
Guru Wilangan sarta Guru Lagu:
8-a, 11-i, 8-u, 7-a, 12-u, 8-a, 8-i


PUCUNG
Watek:
Ngagambarkeun rasa ambek (ambek) ka diri sorangan, atawa cua (keuheul) alatan henteu sapuk haté.
Guru Wilangan sarta Guru Lagu:
12-u, 6-a, 8-é/o, 12-a


WIRANGRONG
Watek:
Ngagambarkeun rasa éra (kawiwirangan), éra ku laku-lampah sorangan.
Guru Wilangan sarta Guru Lagu:
8-i, 8-o, 8-u, 8-i, 8-a, 8-a

.